Wat te doen bij aanhoudende legionellabesmettingen?

Geplaatst op 14 oktober 2021

Heeft u al van alles geprobeerd, maar blijven de legionellabesmettingen terugkomen? Dan kan thermische desinfectie of het toepassen van een alternatieve beheerstechniek een uitkomst zijn, zoals Ultrafiltratie of koper/zilver-ionisatie. Dat is toegestaan, vertelt Thijs Brekelmans, manager advies bij C-mark: “De wet- en regelgeving staat bij terugkerende legionellabesmettingen toe dat u uw reguliere legionellabeheer vervangt door technieken die de groei van legionella tegengaan. Legionella-normoverschrijdingen zijn meestal goed te verhelpen door de installatie aan te passen aan de NEN-1006-eisen en goed thermisch beheer uit te voeren. Wanneer dat technisch gezien lastig is of verhoudingsgewijs (te) kostbaar, mag u overstappen op een andere beheerstechniek.” We zetten de mogelijkheden bij aanhoudende legionellabesmettingen voor u op een rij: van thermisch desinfecteren en het toepassen van een fysische techniek tot elektrochemisch beheer, zoals koper/zilver-ionisatie.

Thermisch beheer

De methode die het meest wordt toegepast bij legionellapreventie, is thermisch beheer volgens het legionellabeheersplan. Dat betekent in een nutshell koud water koud houden (≤25°C), warm water warm houden (≥60°C) en stagnatie in de leidingen voorkomen. De beheersmaatregelen die daarbij horen zijn het periodiek spoelen van ongebruikte tappunten en periodieke temperatuurmetingen. Brekelmans: “Wie daarna tóch legionellabacteriën in de installatie aantreft, kan een thermische desinfectie laten uitvoeren om de installatie weer schoon te krijgen. Als u constateert dat er sprake is van legionellabacteriegroei bent u verplicht ook te beoordelen of (de uitvoering van) het legionellabeheersplan nog wel effectief is. Om het thermisch beheer gemakkelijker te maken, kunt u de beheersmaatregelen op verschillende manieren automatiseren, bijvoorbeeld door het toepassen van automatische spoelsystemen en temperatuurloggers.”

Alternatieve legionellabeheerstechnieken

“Als thermisch beheer en thermische desinfectie niet goed werken of als de verwachting is dat dit niet goed zal werken, is het goed om de inzet van de zogenaamde ‘alternatieve beheerstechnieken’ te overwegen”, vertelt Brekelmans. “U geeft dan op een alternatieve manier invulling aan legionellapreventie. In artikel 44 van het Drinkwaterbesluit is vastgelegd welke beheerstechnieken u wanneer mag toepassen en in welke volgorde.” De alternatieve technieken zijn in 2 groepen te scharen: fysisch beheer en elektrochemisch beheer.

Fysisch beheer

Bij fysisch beheer werpt u aan het begin van de installatie een hindernis op, zodat legionellabacteriën daar worden afgevangen en de installatie niet kunnen binnenkomen. “We noemen dit een ‘poortwachter’. De apparatuur wordt meestal direct na de watermeter in de drinkwaterinstallatie geplaatst en houdt micro-organismen en vaste stoffen in het binnenkomende drinkwater tegen, waardoor er zich minder snel een biofilm vormt in de installatie. Het binnenkomende drinkwater voldoet aan de norm, maar is niet steriel. In installaties die niet goed aangelegd en/of beheerd zijn, kunnen er daarom toch (legionella)bacteriën uitgroeien”, legt Brekelmans uit. Voorbeelden van fysisch beheer zijn Ultrafiltratie en UV-desinfectie. “Er gelden geen voorwaarden voor de inzet van fysische technieken, zoals we bij elektrochemische technieken wel zien. Deze technieken mogen direct vanaf de oplevering van een gebouw preventief worden toegepast”, vervolgt hij. Om een fysische techniek in een prioritaire locatie te mogen toepassen, moet de leverancier van de beheerstechniek wel BRL K14010-1 gecertificeerd zijn.

De achilleshiel van fysisch beheer
Om het fysisch beheer te laten slagen, is het van groot belang dat de installatie schoon is of goed wordt schoongemaakt. Na het plaatsen van de poortwachter moet altijd ál het water via de poortwachter de installatie binnenstromen. Bij bestaande drinkwaterinstallaties moet eerst een totale reiniging en desinfectie van de hele installatie uitgevoerd worden. Brekelmans: “Dit is direct de achilleshiel van het fysisch beheer: als het niet lukt om de drinkwaterinstallatie helemaal schoon te maken, kan achteraf groei van binnenuit optreden, waardoor alsnog weer problemen met legionella kunnen ontstaan.”

Aanvullende legionellamonsters verplicht
Als u kiest voor fysisch beheer bent u verplicht om aanvullende legionellamonsters te (laten) nemen volgens Drinkwaterregeling Tabel IIId, vanaf het moment dat u de techniek in gebruikt neemt. Het gaat om een periodieke controle van 2 tot 4 keer per jaar, afhankelijk van uw situatie.

Elektrochemisch beheer

Als thermisch of fysisch beheer redelijkerwijs niet mogelijk is, of naar verwachting niet het gewenste resultaat zal opleveren, kunt u kiezen voor elektrochemisch beheer. Brekelmans: “Bijvoorbeeld als er sprake is van ongewenste opwarming van drinkwater in de installatie en/of dode leidingen, waarvan duidelijk is dat ze (technisch) niet kunnen worden weggehaald. Of als de kosten voor het op orde brengen van de installatie niet realistisch zijn. De techniek mag alleen worden toegepast in prioritaire locaties met een aantoonbare legionellahistorie.” De leverancier van de elektrochemische beheerstechniek moet BRL K14010-2 gecertificeerd zijn.

Koper/zilver-ionisatie
Het bekendste voorbeeld van een elektrochemische beheerstechniek is koper/zilver-ionisatie. “Bij koper/zilver-ionisatie plaatst een expert direct na de watermeter apparatuur die met electrolyse koper- en zilverionen toevoegt aan het drinkwater. Deze koper- en zilver-ionen hebben een desinfecterende werking. Het grote voordeel: de desinfectie werkt continu na in de hele installatie. Als er goede doorstroming in het systeem is, komt het desinfectiemiddel in de hele drinkwaterinstallatie terecht. Doordat de koper- en zilverionen de (legionella)bacteriën afdoden en de vorming van biofilm afremmen, zullen de overschrijdingen na verloop van tijd afnemen en zelfs verdwijnen”, legt Brekelmans uit.

Over de kosten
Bij het toepassen van koper-zilver-ionisatie hoort een aanvullend meetprogramma, waarbij u verplicht bent in eerste instantie maandelijks legionella, koper, zilver en kiemgetal 22°C te meten. Brekelmans: “Door het meetprogramma en door het periodieke onderhoud van de koper/zilver-ionisatie-apparatuur, zullen uw vaste beheerskosten toenemen. De variabele kosten zullen echter na verloop van tijd dalen, omdat er geen legionellanormoverschrijdingen meer zullen optreden en er dus ook geen corrigerende acties zoals reiniging en herbemonstering meer nodig zullen zijn.” Het toepassen van deze alternatieve beheerstechniek brengt ook kostentechnisch een voordeel met zich mee. Brekelmans: “Onder strikte voorwaarden is het toegestaan om de spoelfrequentie te verlagen en om de temperatuur van het warmtapwater te verlagen. Dat bespaart water en energie”, vertelt Brekelmans.

Onze rol als onafhankelijk adviseur

“Bij de overwegingen rond het toepassen van een alternatieve beheerstechniek speelt C-mark als BRL6010-gecertificeerd adviesbureau een belangrijke rol”, vertelt Brekelmans. Wettelijk is vastgelegd dat de keuze voor het toepassen van een elektrochemische beheerstechniek zoals koper/zilver-ionisatie onderbouwd moet worden door een BRL6010-gecertificeerd bedrijf. “C-mark kan in deze rol een onderbouwing opstellen en het beheersplan aanpassen aan het elektrochemische beheersconcept.”

Onze werkwijze

“Heeft u last van structurele legionellanormoverschrijdingen? Dan zullen wij u hierbij zo goed en zo snel mogelijk richting een goede oplossing loodsen, met advies en ondersteuning. Hierbij hanteren wij de volgorde van beheersmaatregelen zoals voorgeschreven in artikel 44 van het drinkwaterbesluit als leidraad. Na een onderzoek op locatie stellen we vast welke maatregelen nog uitgevoerd moeten worden, voordat u naar een alternatieve beheerstechniek kunt overstappen. Hierbij spreken we een tijdspad af, zodat van tevoren duidelijk is wanneer welke stap wordt gezet en wanneer u als prioritaire locatie - als de tussenstappen niet voldoende effectief blijken te zijn - de laatste stap kunt zetten naar de toepassing van koper/zilver-ionisatie”, zegt Brekelmans

Meer weten?

Wilt u weten wat er in uw specifieke situatie mogelijk is? Dan zijn onze adviseurs uiteraard beschikbaar om uw locatie te beoordelen en uw opties op een rij te zetten. Omdat C-mark geen eigen producten levert, bent u altijd verzekerd van objectief en onafhankelijk advies. Ook kunnen we u ondersteunen bij het selectie- en aankoopproces. En uiteraard bent u voor de implementatie en monitoring van de installatie bij ons aan het juiste adres. C-mark heeft ervaring met alle genoemde technieken en werkt samen met alle beschikbare leveranciers. Interesse? Neem contact op met Eurofins C-mark via c-mark@ftbnl.eurofins.com of 088-831 05 00.