Veelgestelde vragen over proces- en koelwater
Het beheren van de kwaliteit van koeltorens, luchtbevochtigers en andere vernevelende systemen vraagt inspanning. Regelmatig ontvangt C-mark daarover vragen van klanten: in de praktijk, telefonisch of per e-mail via onze adviseurs of onze afdeling Customer Service. Vragen over de risico-analyse en het beheersplan, over koeltorens en andere proceswatersystemen, over controle door de toezichthouder en het invullen van logboeken. We verzamelden de 6 meestgestelde vragen over proces- en koelwater. Waterexpert Paul Blom geeft antwoord.
1) Is mijn beheersplan nog actueel?
Blom: “’Welke verplichtingen zijn er voor een koeltoreninstallatie?’ ‘In het verleden heb ik een beheersplan laten opstellen. Voldoet deze nog?’ Het zijn vragen die beheerders mij regelmatig stellen. Koeltorens kunt u overal tegenkomen. In kleine en grote fabrieken, kantoorpanden, ziekenhuizen… Elk bedrijf dat een koeltoren heeft, is verplicht om een risico-inventarisatie te maken en daarbij een beheersplan op te stellen. Door te werken volgens het format van ISSO 55.3 (versie 2014) bent u er zeker van dat u alle punten behandelt die een toezichthouder verwacht. Doorgaans zijn plannen van voor 2014 onvoldoende, omdat die niet alle onderdelen behandelen. Het kan best zo zijn dat de huidige bedrijfsvoering in orde is, maar dat het nog niet goed op papier staat. De taken die in het beheersplan zijn vermeld, moet u aantoonbaar uitvoeren en vastleggen. Een minimale verplichting is het periodiek controleren van het water op aanwezigheid van legionellabacteriën. De frequentie stelt u vast tijdens de risico-inventarisatie.”
Wijzigingen
Ook bij tussentijdse wijzigingen in de situatie of in het proces, kan het beheersplan niet meer actueel zijn. Blom: “Stel dat de waterbehandeling wijzigt, dan moet het beheersplan inderdaad worden aangepast. Dat geldt ook op een heel ander niveau: als er een andere beheerder komt, of de verantwoordelijkheden veranderen. Ik raad altijd aan het opstellen van een beheersplan uit te besteden, zodat een externe naar uw systeem kijkt. Met een frisse blik de installatie laten bekijken door iemand die zich er dagelijks mee bezighoudt, zorgt voor een waterdicht plan. Heeft u al een beheersplan? Hou ‘m af en toe eens tegen het licht en bespreek de beheerstaken met de uitvoerende. Zo blijft iedereen scherp en dat voorkomt onverwachte overschrijdingen.”
Onderhoud
“De risico-inventarisatie en het beheersplan zijn in eerste instantie bedoeld om de uitgroei van legionella in het systeem te voorkomen. De kans op groei van legionellabacteriën neemt toe als er kalk neerslaat of corrosie optreedt. In het beheersplan is onderhoud ook een aandachtspunt. Kortom: met een goed beheersplan (en correct uitgevoerde beheersmaatregelen) kunt u de levensduur van de installatie verlengen en een hoger rendement behalen”, vertelt Blom.
2) Een koeltoren heb ik niet, maar wel een ander proceswatersysteem. Wat moet ik doen?
Blom: “Iedere installatie is anders. De belangrijkste vraag is of er op enig moment verneveling (aerosolvorming) plaatsvindt. In alle gevallen waarbij verneveling plaatsvindt, geldt dat er een risico-inventarisatie moet worden opgesteld, omdat het risico op inademing van legionellabacteriën dan aanwezig is. Als er verneveling plaatsvindt, moet worden vastgesteld of er ook nevel buiten het (bedrijfs)terrein kan komen. Dit bepaalt namelijk of de installatie valt onder de Arbowet en het Arbobesluit (voor uw bedrijf) of de Wet milieubeheer en bijbehorende Activiteiten-regeling (voor de omgeving). Ook bij luchtbehandelingsinstallaties die de lucht op enig moment bevochtigen, moet worden gekeken of er sprake is van een legionella-risico. Alleen bij luchtbevochtiging door stoom hoeft u geen complete risico-inventarisatie en bijbehorend beheersplan op te stellen. Bedrijfswaterinstallaties die water bevatten om bordessen/perrons te spoelen, nood- en oogdouches van water te voorzien of andere specifieke bedrijfsvoering waarbij nevel ontstaat, dienen volgens de Arbowet en bijbehorend Arbobesluit ook een risico-inventarisatie en beheersplan te hebben. In veel gevallen kunt u het format voor drinkwaterinstallaties volgen.”
3) Bij mijn bedrijf is nog nooit een toezichthouder op bezoek geweest die naar de koeltoren heeft gevraagd. Klopt dat? En als er iemand komt, wat kan ik dan verwachten?
Blom: “Verschillende inspecteurs - van gemeenten, provincies of de IL&T - zien toe op de uitvoering van de beheersplannen en de bijbehorende administratie. Het kan inderdaad zijn dat uw bedrijf nog nooit is bezocht door een toezichthouder. Dit komt onder andere doordat (nog) niet alle koeltorens in beeld zijn. Als een toezichthouder langskomt, is de aanpak verschillend; zo leert de ervaring. In sommige gevallen kijkt de toezichthouder alleen of er een ‘legionellaplan’ aanwezig is. In andere gevallen wordt het plan van A tot Z doorgenomen en is er controle of u de taken die in het beheersplan staan ook daadwerkelijk naleeft. Het is goed te weten dat de handhaver/toezichthouder mag bekeuren en in sommige gevallen zelfs het systeem mag platleggen.”
4) Momenteel doseer ik chemicaliën. Waar moet ik op letten als ik over wil stappen op alternatieve chemicaliën?
Blom: “Waterbehandelingsproducten hebben zich in de loop der jaren wel bewezen. Uit vragen uit de markt blijkt dat er klanten zijn die desondanks zoeken naar alternatieve chemicaliën. Wilt u overstappen op alternatieve producten? Dan is het belangrijk goed na te gaan wat de voor- en nadelen zijn. Elk proces en systeem is verschillend en elk systeem heeft dus zijn eigen waterbehandeling nodig. Kunt u eenvoudig overstappen of moeten er aanvullingen op de waterbehandeling komen? Dit zijn belangrijke vragen om te beantwoorden. In ieder geval betekent overstappen dat u een nieuwe risico-inventarisatie en een aangepast beheersplan moet (laten) maken.”
5) In jullie risico-inventarisatie staat een tabel over verantwoordelijkheden (RASCI-tabel). Kan ik die zelf wijzigen en moet dat zo uitgebreid?
Blom: “Ja. Misschien is niet alles van toepassing: dan streept u dat gewoon weg. De praktijk heeft uitgewezen dat legionella-overschrijdingen vaak ontstaan bij afwezigheid van een van de verantwoordelijken. Anderen nemen taken dan niet goed over. Ook ontstaan er problemen als de verkeerde mensen worden geïnformeerd of als iemand juist geen informatie krijgt. Het is voorgekomen dat een rapportage van een zeer geringe overschrijding aan legionellabacteriën in het koeltorenwater bij iemand terecht is gekomen met te weinig kennis van zaken over de materie. Hierdoor ontstond er onnodig veel paniek in de organisatie, terwijl de uitvoerende precies wist hoe hij volgens de voorschriften moest handelen. Ik raad aan de paragraaf over de verantwoordelijkheden minimaal jaarlijks te controleren. Dergelijke wijzigingen mogen door u zelf in het plan worden aangepast.”
6) Het invullen van de logboeken is tijdrovend en ik raak het overzicht kwijt. Kan het ook anders?
Blom: “U bent verplicht de beheerstaken aantoonbaar uit te voeren. Op welke manier u dat vastlegt, maakt niet uit, als de gegevens maar op ieder moment inzichtelijk zijn. Als u werkt met papieren logboekbladen wil dit nog weleens een probleem zijn. De bladen liggen verspreid over verschillende locaties of bij verschillende medewerkers. Het vastleggen in de vorm van digitaal beheer biedt uitkomst. U heeft dan het totale beheer op legionella voor alle locaties altijd inzichtelijk door centrale bewaking met ons digitale systeem. Het systeem is zeer gemakkelijk in gebruik. Alle taken en bevoegdheden zijn op elk niveau per rol en functie toe te kennen. Zo heeft iedere medewerker controle en grip over zijn eigen deel van het beheer, terwijl u de regie houdt.”
In control zijn en blijven
Blom: “Zijn we als bedrijf voor wat betreft het waterbeheer wel ‘in control’? Daar komt iedere vraag eigenlijk op neer. Door een adviseur van C-mark kritisch naar uw proces en de bedrijfsvoering te laten kijken, ziet u waar u staat en worden de aandachtspunten duidelijk. Na het opvolgen van de actiepunten kunt u met zekerheid zeggen dat u weer in control bent.” Interesse? Neemt contact op met C-mark door op de blauwe contactbutton te klikken of bel met één van onze medewerkers via 088- 831 05 00.
